Shkruan: Ilir HAVOLLI, Punëtor shëndetësor & Psikolog klinik….
Ekzistojnë tri arsye kryesore për edukimin e AIDS – it, e para prej të cilave është parandalimi i infeksioneve të reja. Kjo mund të shihet si e përbërë nga dy procese:
Dhënia e informacionit për HIV – in: Çfarë është HIV dhe AIDS, si janë transmetuar dhe si mund të mbrojnë njerëzit veten nga infeksioni?
- 1.Mësoni njerëzit se si ta përdorin këtë informacion dhe të veprojnë praktikisht, si të marrin dhe si të përdorin prezervativët, si të praktikojnë seksin e sigurt, si të parandalojnë infeksionin në një mjedis mjekësor ose kur të injektojnë drogë?
- 2.Arsyeja e dytë për arsimimin ndaj AIDS – it është përmirësimi i cilësisë së jetës për njerëzit me HIV.
Shumë shpesh, edukimi për AIDS është parë si diçka që duhet të vihet në shënjestër vetëm tek njerëzit që nuk janë të infektuar me HIV, në mënyrë që të mos bëhen të infektuar.
Kur edukimi i SIDA me njerëz me HIV pozitiv konsiderohet fare, shihet shpesh vetëm në drejtim të parandalimit të infeksioneve të reja, duke mësuar njerëzit e HIV + për rëndësinë e moskalimit të virusit.
Një aspekt i rëndësishëm dhe i lënë pas dore i edukimit ndaj AIDS- it me njerëzit me HIV pozitiv, është duke bërë të mundur fuqizimin e tyre drejt përmirësimit të cilësisë së jetës së tyre. Personat me HIV pozitiv kanë nevoja të ndryshme arsimore, por në mesin e tyre janë nevojat për të pasur akses në shërbimet mjekësore, ofrimin e drogës dhe nevojën për të gjetur mbështetjen e duhur emocionale dhe praktike dhe për të ndihmuar.
- 3.Arsyeja e tretë që njerëzit kanë nevojë për edukimin ndaj AIDS – it është zvogëlimi i stigmës dhe diskriminimit.
Në shumë vende ka shumë frikë dhe stigmatizim të njerëzve që janë HIV pozitivë. Kjo frikë, shumë shpesh shoqërohet nga injoranca, pakënaqësia dhe në fund të fundit nga zemërimi.
Ndonjëherë, rezultatet e paragjykimeve dhe frikës mund të jenë ekstreme, si për shembull, njerëzit HIV pozitiv të djegur deri në vdekje në Indi dhe shumë familje të detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre në të gjithë Shtetet e Bashkuara kur fqinjët zbulojnë një status pozitiv të anëtarit të familjes.
Diskriminimi kundër njerëzve pozitivë mund të ndihmojë epideminë e AIDS-it të përhapet sepse nëse njerëzit kanë frikë të testohen për HIV, atëherë ata kanë më shumë gjasa të kalojnë infeksionin tek dikush tjetër pa e ditur.
Vetëfajësimi është më i madh tek burrat duke qenë se shpesh ata e shikojnë veten e tyre si burim infektimi edhe për gruan edhe për fëmijën, pavarësisht se nuk e pranojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë. Gratë seropozitive fajësojnë në mënyrë të vazhdueshme partnerët e tyre sa herë që atyre ju duhet të përballen me vështirësi që vijnë për shkak të sëmundjes.
Kjo dinamikë kthehet në një tjetër pengesë për përballimin e situatës.
Transferimi i përgjegjësisë është një tjetër fenomen që ndodh tek personat e infektuar me HIV; një pjesë e personave të intervistuar e shikojnë emigrimin dhe periudhat e gjata që janë të detyruar të qëndrojnë larg familjessishkak të sëmundjes së tyre.
Personat e kanë të vështirë dhe ndihen në siklet që të flasin për sëmundjen dhe përjetimet e tyre edhe pse shumë prej tyre kanë vite që jetojnë me këtë sëmundje. Pjesa më e madhe nuk e përmend në asnjë moment emrin e sëmundjes gjatë gjithë intervistës. Për autoren, ky është një tregues se përjetimet negative që shoqërojnë personin e prekur gjatë gjithë jetës së tij, kthehen në pengesë për të kërkuar dhe gjetur ndihmën e duhur.
Moszbulimi i statusit kthehet në ankth dhe pengesë shumë të madhe për jetën e këtyre personave duke qenë se ju duhet të gjejnë justifikime të ndryshme përpara familjarëve apo të afërmve për vizitat e shpeshta në spital, ilaçet që marrin, etj.
Të mbajturit e sëmundjes një sekret është shumë konsumuese, ka një kosto të lartë sociale, kërkon që individi të përdorë burime të kufizuara dhe të gënjejë duke ulur kështu mundësinë e marrjes së mbështetjes sociale nga rrethet e ngushta.
Ka edhe raste të PJHA që e ndajnë menjëherë informacionin për sëmundjen me personat që i shoqërojnë në momentin e testimit.
Arsyeja e zbulimit të statusit lidhet me nevojën që ata kanë për ndihmë, sidomos në momentet e para kur sapo kanë mësuar për sëmundjen.
Familja, por edhe vetë PJHA zgjedhin disa mënyra mbrojtje, pasi kanë frikë se mos infektojnë anëtarët e tjerë të familjes. Ata kanë frikë që të përqafojnë edhe fëmijët e tyre, pavarësisht se kanë informacion rreth mënyrave të transmetimit të sëmundjes.
Duke qenë se një pjesë e PJHA fillojnë dhe ndjehen mirë nga ana shëndetësore, ata fillojnë dhe bëhen më pak të kujdeseshëm për shëndetin e tyre. Disa prej tyre përpiqen që të punojnë shumë që të sigurojnë një të ardhme për familjen, pasi kanë frikë që mund të jetë e shpejtë dita kur mund të mos kenë më fuqi për të punuar.
Pjesa më e madhe e PJHA kanë ndërtuar strategji të përballimit të emocioneve që synojnë reduktimin e ankthit, por që nuk ndihmojnë personin që të zhvillojë aftësi për të marrë veprime konkrete për përballimin e sëmundjes si dhe për të rritur vetë-vlerësimin.
Në varësi të mundësive ekonomike, PJHA bëhen më të kujdesshëm dhe adoptojnë stile të shëndetshme jetese. Shmangia, të mosmenduarit për sëmundjen është një tjetër mekanizëm përballimi që zhvillojnë PJHA.
Një tjetër strategji përballimi është besimi tek Zoti, duke rritur përpjekjet dhe motivimin për të jetuar si më parë.
Familja është një nga shtysat kryesore që ndihmon PJHA që ta shohin jetën me pozitivitet.
Shkruan: Ilir HAVOLLI, Punëtor shëndetësor & Psikolog klinik….
