Shkruan: Xhorxhina CANAJ, Logopede & terapiste ABA…
Menyra se si është diagnostikuar autizmi gjithmonë ka qenë në lidhje me një grup sjelljesh. Ne e zvogëlojmë gjendjen njerëzore në një grup sjelljesh, të cilat ose i përmbushin ose nuk i përmbushin
Diagnostikimi bazuar në simptomat e sjelljes na bën të besojmë se nëse ndryshoni sjelljet personi nuk është më autik. Autizmi përbëhet nga ndryshime perceptuese, përpunuese dhe të të menduarit; një mënyrë tjetër për të perceptuar dhe përjetuar botën.
Askund në diagnozë nuk i shihni të gjitha çështjet e përpunimit shqisor;
- vështirësi në leximin e kontekstit,
- lufton në përpunimin e shumë informacioneve në të njëjtën kohë,
- vështirësi në filtrimin e detajeve të parëndësishme,
- listën e sfidave të funksionimit ekzekutiv,
- vëmendjen ndaj detajeve dhe fakteve,
- çështjeve të rregullimit emocional,
- mungesës së të menduarit fleksibël dhe
- proceseve të tjera mendore që ende qëndrojnë pavarësisht nga përqendrimi ynë në ndryshim sjellje.
Me një diagnozë të bazuar në sjelljet, ajo çon në terapi për të shuar dhe formuar sjelljet dhe ilaçet për të shtypur sjelljet “autistike”. Injoron dallimet e shumta perceptuese dhe njohëse të autizmit që në thelb janë të gjitha sfidat sociale dhe emocionale që ata përjetojnë.
Fatkeqësisht, për shumë prej spektrit që nuk shfaqin sjellje të dukshme “autiste”, betejat e tyre shkojnë të panjohura.
Autizmi është një gjendje njerëzore, jo një çrregullim sjelljeje.
Ne duhet ta shikojmë autizmin nga brenda-jashtë, duke u përpjekur të kuptojmë se si personi mendon, ndihet dhe percepton botën. Duke vepruar kështu, ne gjithashtu e respektojmë, pranojmë dhe vlerësojmë personin në mënyrë që të ndjehet i sigurt, i pranuar dhe kompetent për të qenë një person me autizëm.
Mënyra e vetme me të cilën ne mund të mbështesim të gjithë njerëzit është të ndalojmë etiketimin e sjelljes, por të kuptuarit se si personi mendon, ndihet dhe përpunon botën.
Autizmi nuk është një çrregullim i sjelljes, por një paketë e dallimeve komplekse të përpunimit. Eshtë një gjendje e ndryshme njerëzore, jo një grup simptomash të sjelljes.
Ne duhet të vlerësojmë mënyrat unike të personit për të perceptuar dhe përpunuar botën dhe për të ndërtuar plane gjithëpërfshirëse për të mos shuar dhe formuar sjelljet, por mbështetur sfidat individuale që personi përjeton (luftërat shqisore, njohëse, sociale dhe emocionale).
Shkruan: Xhorxhina CANAJ, Logopede & terapiste ABA…
