Shkruan: Dardan HAMITI. Specialist i mjekësis familjare
Dopamina është një lloj neurotransmetuesi që luan një rol vendimtar në procese të ndryshme fiziologjike dhe psikologjike në tru.
Funksionet:
- Shpërblimi dhe kënaqësia: Dopamina shpesh quhet “molekula e kënaqësisë” sepse është e përfshirë në sistemin e shpërblimit të trurit, duke çliruar ndjenjat e kënaqësisë dhe kënaqësisë.
- Motivimi dhe nxitja: Dopamina ndihmon në rregullimin e motivimit, nxitjes dhe fokusit, duke u mundësuar individëve të ndjekin qëllimet dhe t’i arrijnë ato.
- Lëvizja dhe koordinimi: Dopamina është e përfshirë në rregullimin e lëvizjes, ekuilibrit dhe koordinimit, veçanërisht në ganglionet bazale.
- Rregullimi i humorit: Dopamina ndihmon në rregullimin e humorit, me çekuilibrime të lidhura me kushte të tilla si depresioni dhe ankthi.
- Funksioni kognitiv: Dopamina është e përfshirë në vëmendje, kujtesë dhe mësim, me hulumtime që sugjerojnë se luan një rol në fleksibilitetin kognitiv dhe funksionin ekzekutiv.
Prodhimi dhe rregullimi:
- Sinteza: Dopamina sintetizohet nga aminoacidi tirozinë përmes një sërë reaksionesh të katalizuara nga enzimat.
- Çlirimi dhe lidhja: Dopamina lirohet nga neuronet dhe lidhet me receptorët e dopaminës në neuronet ngjitur, duke transmetuar sinjale.
- Rimarrja dhe degradimi: Dopamina ose rimerret nga neuroni çlirues ose shpërbëhet nga enzimat, duke rregulluar nivelet dhe aktivitetin e saj.
Çrregullimet e lidhura me çekuilibrin e dopaminës:
- Sëmundja e Parkinsonit: Karakterizohet nga mungesa e dopaminës në ganglionet bazale, duke çuar në simptoma motorike si dridhje dhe ngurtësi.
- Skizofrenia: Çrregullimi i dopaminës ka qenë i lidhur me zhvillimin e skizofrenisë, me aktivitet të tepruar të dopaminës që kontribuon në simptoma.
- Varësia: Dopamina luan një rol kyç në zhvillimin dhe mirëmbajtjen e varësisë, me ekspozim të përsëritur ndaj substancave që çon në ndryshime në çlirimin dhe rregullimin e dopaminës.
- Depresioni: Çekuilibri i dopaminës ka qenë i lidhur me depresionin, me disa kërkime që sugjerojnë se trajtimi për rritjen e dopaminës.
Shkruan: Dardan HAMITI. Specialist i mjekësis familjare
